Formidabel Frank,
wat ik met jou heb beleefd en van jou heb geleerd. Onze geschiedenis begon in september 1982 ergens in een muf klaslokaal van het Sint-Gummaruscollege in Lier. Jij kwam de klas binnengewandeld in een hippe Matinique outfit. In mijn herinnering waren wij de enige twee die echt fan waren van David Bowie. Terwijl we leerden hoe Grieken en Romeinen hun dagen vulden, beleefden wij onze jeugd, in een New Wave sfeer. We ontdekten toen al dat jij veel stiller bent dan mijn luidruchtig ego. Na de humaniora wist jij het meteen: ‘Ik word architect.’ Ik bleef veel langer dromen.
Dankzij jouw studiekeuze mocht ik een prachtig puistje in Umbrië ontdekken: Labro. Jij liep er stage, Véronique en ik gingen er op huwelijksreis. Daar is mijn passie voor historische gebouwen en verhalen echt beginnen bloeien. Ken je Robert Harris? Niemand beschrijft zo heerlijk het dagelijkse leven in het oud Romeins Rijk als hij in De Cicero-trilogie en in Pompeï. Dankzij zijn boeken en de ervaringen in Labro kon niemand mij van mijn onwankelbaar geloof afbrengen dat we ons historisch erfgoed in Europa moeten koesteren en laten herleven. Noem mij gerust een believer, die nooit één seconde twijfelde aan zijn in steen gebeitelde overtuiging.
En toch, Frank, gebeurde er twee jaar geleden iets vreemd. De schuldige is auteur Ilja Leonard Pfeijffer met zijn boek Grand Hotel Europa. Ik las daarin het volgende citaat: ‘Alle voorwerpen die we dagelijks in onze handen hebben, worden in China gemaakt. Onze kleding komt uit Bangladesh en India, en onze dromen uit Hollywood. De laatste, kwijnende fabrieken op ons continent worden uit misplaatste nostalgie tegen beter weten in nog even opgehouden door vakbonden en wanhoop, totdat zij als industrieel erfgoed worden toegevoegd aan onze eindeloze lijst van monumenten die getuigen van betere tijden. We hebben een geraffineerde en fijnmazige diensteneconomie opgetuigd om de Chinese zelfverrijking op ons continent te faciliteren en onze eigen ondergang te administreren. Maar in feite hebben we niets meer te verkopen dan ons verleden.’
Ik heb die passage al meermaals herlezen en krijg nu pas echt oog voor afwijkende meningen. Heb je de saga van de restauratie van de Notre Dame een beetje gevolgd? Twee jaar nadat deze Franse trots aan vlammen ten prooi viel, spaart men duit noch uur om die kerk weer in zijn oude glorie te herstellen. Aan de buitenkant verandert er geen steen aan de kathedraal, maar aan de binnenkant mag het aartsbisdom als het ware doen wat het wil. Michel Aupetit, de aartsbisschop van Parijs stelde hiervoor ene Gilles Drouin aan. Geen architect, een geestelijke. En blijkbaar ene van het mercantiele soort. Hij stelt voor om een klank- en lichtparcours in te richten langs de zijkapellen van de kathedraal. Om de boel wat op te leuken, zeg maar, en de 12 miljoen bezoekers per jaar extra te verwennen met een soort ontdekkingsparcours van het Christendom. De Franse architect Maurice Culot, auteur van verschillende boeken over religieuze architectuur in de negentiende eeuw, spreekt over een themapark voor buitenlandse toeristen.
Ik weet niet wat ik daar precies moet van denken, maar op een of andere manier blijft dat soort polemieken me fascineren. Ben je onlangs naar de Handelsbeurs in Antwerpen geweest? Deze parel van de neogotiek heeft twintig jaar leeg gestaan en de renovatie heeft een fortuin gekost. Onder meer dankzij de Participatiemaatschappij Vlaanderen (www.pmv.eu) herrijst deze kathedraal van het kapitaal als een feniks uit zijn as en wordt het nu een eventlocatie met hotel. Maar blijven zo’n monumentale gebouwen niet meer geld opeten dat ze opbrengen?
Het zet me aan het piekeren. Want tegelijk is in de Chinese stad Baoding een brug met de grootste en zwaarst bekabelde overspanning ooit gebouwd. (495 meter lang, 39,7 meter breed en zo’n 81.000 ton). Bedoeling is vooral om het transport in de regio Peking-Tianjin-Hebei te vergemakkelijken. Lees: nog meer produceren en groei genereren. En dus ben ik er dankzij Grand Hotel Europa niet meer zo zeker van of wie hier in Europa wel de juiste beslissingen nemen door te investeren in ons verleden.
Maar, beste Frank, ik besef ook wel dat mijn gepieker de wereld niet zal veranderen. En misschien vind ook jij mijn gefilosofeer weinig zinvol. Toch blijf ik tegen beter weten in als volbloed romanticus door Vlaanderen en de wereld zwerven om verhalen te schrijven die ons erfgoed weer een ziel kunnen geven. Misschien wordt het ooit wel een gewaardeerde nalatenschap? Zoals dit gedicht over Labro.
Maak me gek
van verlangen om niet hier te zijn.
Maar daar
waar drie poorten mij voeden,
het uitzicht me laaft
als een gulzige geut sprankelende wijn
na maanden van onthouding.
Daar
waar die kronkelklim
me leidt naar de koelte
van jouw warme wanden.
Wee en moedig kijk ik uit
naar het verglijden van kostbare tijd
daar traag en zonder ambitie geschonken
aan ons geluk.
Verlangen versmelten tot weemoed
is wat Labro zo zacht en zalig doet.
Ik hoop dat ik je mocht ontroeren, Frank, en kijk uit naar je antwoord met een spanning die kan tippen aan de overspanning van een Chinese brug.
Romantische erfgoedgroeten,
Johan
Antwoord van Frank De Groeve: “Altijd komt er wel een moment dat onze paden weer kruisen of botsen – het lot – en dat is goed zo”
Er zijn dingen die je zegt en er zijn dingen die je schrijft. Tot mijn spijt moet ik vaststellen dat ik niet schrijf. Een heleboel dingen blijven dus in het ongewisse. Een beetje zoals die andere sok, na de was spoorloos verdwenen, maar ontegensprekelijk wel degelijk ergens aanwezig in de onmetelijke ruimte.
Daarom zijn die dingen niet minder belangrijk, want de gedachte aan de sok leeft. Zo sluimert ook in het achterhoofd die brief van Johan die onbeantwoord in het ‘Postvakje In’ is blijven liggen, aangevinkt, gemarkeerd, geklasseerd, maar onbeantwoord.
Ik heb beslist vandaag op ‘Verzenden’ te drukken, omdat er plaatsgebrek is boven in mijn geest. En omdat vriendschap te mooi is om onbeantwoord te laten.
‘Ik ben jouw beste vriend maar jij bent niet mijn beste vriend.’ Iemand anders moest het me zeggen omdat ik het zelf niet wist. Er zit een leuke twist in die zin: twee keer ‘beste’, een wisselend persoonlijk voornaamwoord, en een negatie. Maar daar had ik weinig oog voor.
Héél juist wordt daar op de schoolbanken, tweede middelbaar, rechts achteraan in de klas, door jou, Johan, een rangorde duidelijk gesteld. Ik bied ook geen weerwerk. Ik vang vooral op dat ik tot de vrienden behoor van Johan die als populair, vlot en aantrekkelijk maar kieskeurig en kritisch wordt omschreven.
Ik hàd ook geen vrienden in die klas. Voelde me een progressieveling bij conservatieven, een kind tussen volwassenen, een zwarte olijf tussen groene (wel de lekkerste). Tot jij kwam en ik eindelijk ook de adolescentie in levende lijve ontmoeten kon. Je was er op dat moment, praatte over liefde, muziek, drank, uitgaan en vrouwen of beeld ik me dat maar in?
Wilde jaren waren het op die schoolbanken, althans in mijn verbeelding. In mijn verbeelding was het bij die andere vrienden van jou ook zoveel leuker, plezanter en avontuurlijker en toch had ik het gevoel dat ik, ergens, op een heel andere plaats binnen jouw heelal aan emoties en verlangens, ook een plekje had ingenomen en dat we dat niet zouden loslaten.
Je was er en je bent er: trouwen in Labro, bouwen in Lier, feesten in Gaasbeek, filmen in Middelheim, en nu schrijven in een virtuele wereld. Altijd komt er wel een moment dat onze paden weer kruisen of botsen – het lot – en dat is goed zo.
Wie weet wat deze brief nog verder brengt, los van de inhoud. Nieuwe wegen liggen weer open, andere gedachten kunnen weer stromen,… Zelf voel ik het aan als een begin, andere plannen, een nieuwe toekomst, een nieuw paar sokken.
Frank