Onvoltooide symfonie mag schitteren

Het valt moeilijk te beschrijven hoe plezierig het is om fictie en realiteit in elkaar te laten vloeien. De bouwhistorische nota van de Lierse Heilig Hartkerk (geschreven door architectenburo Ro Berteloot) prikkelde mijn fantasie. Het hoofdpersonage van de roman waaraan ik werk, gaf ik een bijzondere passie mee: leven en werk van Flor Van Reeth (Antwerpen, 2 april 1884 – Lier, 21 maart 1975). Van Reeth was architect en kunstschilder. Een mens van vlees en bloed. Mijn hoofdpersonage is dat helemaal niet. Toch kunnen ze het uitstekend met elkaar vinden. 

Flor Van Reeth was een man met een sociale missie. Hij stond bekend als De rusteloze apostel der schoonheid, overtuigd als hij was dat een kunstenaar een dienaar moet zijn van de schoonheid en het volk. Hij was bijzonder goed bevriend met schrijver en dichter Felix Timmermans (Lier, 5 juli 1886 – Lier, 24 januari 1947) en met Eugeen Yoors (Antwerpen, 7 november 1879 – Berchem, 1 april 1975), die visionaire brandglasramen construeerde. Alle drie deelden ze dezelfde opvattingen over kunst, religie en mysticisme.

Het laatste gebedshuis dat Van Reeth realiseerde was de Heilig Hartkerk in Lier, de plaats waar mijn verhaal zich afspeelt. Toen hij in 1935 aan het karwei begon, maakte hij een heftige belofte: ‘De kerk van Lier moet heel, heel schoon worden en daar gaan wij (hijzelf en Yoors) al wat wij voelen, al wat wij kunnen, aan geven.’  Maar niet veel later moest Eugeen Yoors teleurgesteld en nijdig vaststellen: ‘Maar te dikwijls gebeurt het in de wereld dat mensen beslissen en varkens beschikken. En zo gebeurde het ook in Lier.’

Van Reeth had boven het altaar een soort luchter, een enorme lichtkroon van gebrand glas, willen doen fonkelen. Uit die kroon zou het puurste daglicht schijnen en zo zou het Heilig Tabernakel het schitterendste middelpunt van de kerk worden. Dit voorstel werd echter door de opdrachtgevers verworpen. Ook de glasramen in de zijbeuken, ontworpen door Eugeen Yoors, moesten sneuvelen.

Felix Timmermans nam het op voor zijn vrienden en had het over een onvoltooide symfonie: ‘Het grote schandaal dat hier is gebeurd, en waarvan de twee kunstenaars slachtoffers zijn, werd nog nooit geëvenaard in ons land. Yoors vloog aan de deur en Van Reeth werd verplicht om zijn plannen volledig te wijzigen.’

Tot daar de echte geschiedenis. Het onrecht dat de twee kunstenaars werd aangedaan zette mijn fantasie in vuur en vlam. In mijn verhaal blaas ik leven in die monumentale lichtkroon. Al zal dit -uiteraard- niet zonder slag of stoot gebeuren. Ik kom stilaan helemaal onder (schrijf) stoom. Niks te vroeg.